Όλοι βιώνουμε σε κάποιο βαθμό την ανησυχία και τον φόβο για διάφορες καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε στην καθημερινότητά μας. Τι είναι όμως οι φοβίες;
Η φοβίες αποτελούν μία από τις διαταραχές άγχους. Εκφράζουν έναν παράλογο ή ακραίο φόβο για μία κατάσταση, ένα ζώο, ένα αντικείμενο και είναι ιδιαίτερα συνηθισμένες. Ωστόσο οι φοβίες είναι κάτι παραπάνω από απλοί φόβοι. Μπορούν να κυριαρχήσουν πλήρως στη ζωή του ανθρώπου, που στην προσπάθειά του να τις αποφύγει αναδιοργανώνει ολόκληρη τη ζωή του.
Μορφές φοβίας
Οι μορφές φοβίας είναι πολλές και σχετίζονται με διάφορες καταστάσεις, με ζώα, με φυτά ή με τη φύση, με συναισθήματα, με αντικείμενα, με την υγεία, με καιρικά φαινόμενα και πολλά άλλα.
Ενδεικτικά, κάποιες από τις πιο συνηθισμένες είναι οι παρακάτω:
Αγοραφοβία (ο φόβος των ανοιχτών και πολυσύχναστων χώρων)
Κλειστοφοβία (ο φόβος των κλειστών χώρων, π.χ. ασανσέρ)
Υψοφοβία / Ακροφοβία (ο φόβος του ύψους)
Νυχτοφοβία (ο φόβος για το σκοτάδι, συνηθισμένη στα παιδιά)
Μικροβιοφοβία
(ο φόβος μόλυνσης από μικρόβια)
Νοσοφοβία (ο φόβος ότι κάποιος πάσχει ή πρόκειται να νοσήσει από κάποια ασθένεια)
Αεροφοβία (ο φόβος για το αεροπλάνο)
Κυνοφοβία (ο φόβος για τα σκυλιά)
Αιμοφοβία (ο φόβο για το αίμα)
Αστραποφοβία (ο φόβος για τις αστραπές)
Κοινωνική φοβία (ο φόβος να αποτελεί κάποιος το επίκεντρο της προσοχής μεγάλου αριθμού ατόμων)
Ποια είναι τα συμπτώματα και οι εκδηλώσεις μιας φοβίας
Οι εκδηλώσεις των περισσότερων από τις φοβίες είναι κοινές και εκφράζονται με:
- - Δύσπνοια, πόνος ή σφίξιμο στο στήθος
- - Ταχυπαλμία
- - Αίσθημα πνιγμού
- - Φόβο θανάτου
- - Εφίδρωση
- - Ναυτία ή εμετός
- - Ζάλη και λιποθυμία
Πόσο συχνές είναι οι φοβίες
Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν, αλλά έρευνες έχουν δείξει ότι περίπου το 10% του πληθυσμού υποφέρει από κάποια φοβία.
Οι φοβίες επηρεάζουν όλες τις ηλικίες και η ηλικία εμφάνισής τους ποικίλλει. Για παράδειγμα, οι φοβίες που σχετίζονται με τα ζώα ξεκινούν από την παιδική ηλικία, ενώ η αγοραφοβία συνήθως εμφανίζεται μετά την εφηβεία κατά την έναρξη της ενήλικης ζωής.
Διαφορές υπάρχουν και σε σχέση με το φύλο. Για παράδειγμα, ο φόβος για τις αράχνες ή τους κεραυνούς εμφανίζονται συχνότερα στις γυναίκες απ’ ότι στους άντρες. Αντίθετα, η φοβία του αίματος παρατηρείται εξίσου σε άντρες και γυναίκες.
Επιπρόσθετα, παρατηρούνται διαφορές στους τύπους φοβίας ανάλογα με τον τόπο ή τον πολιτισμό. Αυτό υποδηλώνει ότι και το περιβάλλον που ζει κάποιος έχει αντίκτυπο στην ανάπτυξη κάποιας φοβίας.
Ποιοι είναι οι λόγοι που οδηγούν στις φοβίες
Ένας ή περισσότεροι παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν στην ανάπτυξη κάποιας φοβίας.
Τα βιώματά μας, όπως ένα τραυματικό γεγονός, είναι μία σοβαρή παράμετρος. Για παράδειγμα, κάποιος που έχει δεχθεί επίθεση από σκύλο μπορεί να αναπτύξει κυνοφοβία. Ο φόβος για τους σκύλους μπορεί να αποτελέσει έναν μηχανισμό προστασίας από ανάλογο περιστατικό στο μέλλον σε περίπτωση αντίστοιχης απειλής, όμως μπορεί να αντιμετωπίζεται δυσανάλογα και ένα άτομο με κυνοφοβία να αποφεύγει το περπάτημα σε κάποιο πάρκο όπου κυκλοφορούν σκύλοι.
Η ενημέρωση, συνήθως από επισφαλείς πηγές, σχετικά με ένα θέμα ή μία κατάσταση μπορεί επίσης να οδηγήσει σε φοβία. Σε αυτό το διαδίκτυο έχει παίξει σοβαρότατο ρόλο. Ο καθένας έχει πρόσβαση σε πληροφορίες που δεν είναι πάντα τεκμηριωμένες και που μπορούν να τον οδηγήσουν στην ανάπτυξη παράλογων φόβων.
Συχνά και η παρατήρηση της συμπεριφοράς του κοινωνικού περίγυρου και ο μιμητισμός στις παιδικές ηλικίες μπορεί να οδηγήσει σε φοβίες. Για παράδειγμα, ένας γονέας που φοβάται τις αράχνες μπορεί εύκολα να μεταφέρει αυτόν του τον φόβο στο παιδί του κατά τη νεαρή ηλικία.
Πολλά άτομα, επίσης, δεν μπορούν να προσδιορίσουν συγκεκριμένη αιτία που να τους έχει προκαλέσει μία συγκεκριμένη φοβία και ισχυρίζονται ότι αυτή εμφανίστηκε από το πουθενά. Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα αυτά υποσυνείδητα έχουν καταστείλει τις αναμνήσεις που τους έχουν οδηγήσει στη φοβία και συνειδητά δεν μπορούν να αναγνωρίσουν την αρχική τους αιτία.
Πώς πρέπει να αντιμετωπίζονται οι φοβίες
Δεν είναι λίγοι που υποφέρουν από κάποια φοβία, την οποία παραμερίζουν και συνηθίζουν να ζουν με αυτή. Οι ειδικοί επαγγελματίες έχουν στη διάθεσή τους επιστημονικά τεστ με τα οποία μπορούν να εντοπίσουν τις φοβίες και να τις κατατάξουν ανάλογα με τον βαθμό σοβαρότητάς τους. Φαινομενικά μία φοβία από μόνη της μπορεί να μην αποτελεί σοβαρό πρόβλημα στη λειτουργικότητα ενός ατόμου. Ίσως να μπορεί και να επιλυθεί, αλλά εγκυμονεί πάντα ο κίνδυνος της υποτροπής. Σε αυτή την περίπτωση τα συμπτώματα συνήθως είναι εντονότερα, μπορεί να επεκταθούν και να οδηγήσουν σε σοβαρότερο πρόβλημα ψυχικής υγείας.
Πολλά άτομα ζουν διαρκώς σε μία κατάσταση φόβου για κάτι συγκεκριμένο και ταλαιπωρούνται χωρίς λόγο. Αναζητώντας επαγγελματική βοήθεια θα δουν σημαντική βελτίωση και θα επιλύσουν το πρόβλημά τους. Η εμπειρία έχει δείξει ότι οι φοβίες αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά και βελτιώνεται ουσιαστικά η συνολική ψυχική υγεία.
